Presidential Discretion and Ministerial Inflation

A Normative Critique of the Amendment to Indonesia’s State Ministry Law

Authors

  • Muhammad Jihadil Akbar University of Brawijaya
  • Dhia Al Uyun University of Brawijaya
  • Ngesti Dwi Prasetyo University of Brawijaya

DOI:

https://doi.org/10.21154/invest.v5i1.10540

Keywords:

Legal uncertainty, Presidential discretion, Regulatory limitation, State Ministry Formation

Abstract

The amendment to Article 15 of the State Ministry Law, which eliminated the cap on ministries and replaced it with "as needed by the President," has introduced legal uncertainty in Indonesia. This change adversely affected the structuring and formation of state ministries. This study analyzes the factors influencing ministry formation and aims to reconstruct the regulatory framework by reinstating limitations on the number of ministries to mitigate negative impacts. Using a normative legal method with statutory, conceptual, and historical approaches, this study identifies regulatory gaps. The findings reveal that the amendment to the State Ministry Law, particularly the revision of Article 15, which allows ministry numbers to be determined by presidential discretion, creates legal uncertainty. This fails to meet two key indicators of legal certainty theory - lex stricta and lex certa - leading to detrimental implications for ministry formation. This study recommends a judicial review of the amendments and advocates for reinstating a maximum limit on ministry numbers within the legal framework. This regulatory provision enhances legal certainty and prevents potential abuse of authority.

References

Arasistawa, Lalu. “Philosophical and Historical Foundations of the Establishment of Blasphemy Articles in the Criminal Code (KUHP).” Peradaban Hukum Nusantara 1, no. 2 (2024): 66–83. https://doi.org/10.62193/h2vsk889.

Benedicte, Bergseng, Degler Eva, and Lüthi Samuel. OECD Reviews of Vocational Education and Training Unlocking the Potential of Migrants in Germany. OECD Publishing, 2019.

BPK. “Badan Pemeriksa Keuangan Republik Indonesia.” Accessed November 7, 2024. https://www.bpk.go.id/news/bpk-dan-kejaksaan-agung-bahas-asuransi-jiwasraya.

BPK RI. “Ikhtisar Hasil Pemeriksaan Semester I Tahun 2022,” 2022. https://www.bpk.go.id/ihps/2022/I.

Canton, Helen. “Organisation for Economic Co-Operation and Development—OECD.” In The Europa Directory of International Organizations 2021, 23rd ed. Routledge, 2021.

Corrêa Gomes, Ricardo, and Leonardo Secchi. “Public Administration in Brazil: Structure, Reforms, and Participation.” In The International Handbook of Public Administration and Governance, by Andrew Massey and Karen Johnston, 226–46. Edward Elgar Publishing, 2015. https://doi.org/10.4337/9781781954492.00017.

CSIS. “Menakar Keberhasilan PSBB Dalam Penanganan COVID-19: Data Dan Peringatan Bagi Pemerintah Daerah,” 2021. https://www.csis.or.id/publication/menakar-keberhasilan-psbb-dalam-penanganan-covid-19-data-dan-peringatan-bagi-pemerintah-daerah/.

Dicey, Albert Venn, and Emlyn Capel Stewart Wade. Introduction to the Study of the Law of the Constitution. HeinOnline, n.d.

Didi Rustandi. “Menko PMK Muhadjir Effendy Penanganan Pandemi Tak Bisa Dilakukan Dari Belakang Meja Saja.” https://rm.id/. Accessed May 8, 2025. https://rm.id/baca-berita/government-action/84298/menko-pmk-muhadjir-effendy-penanganan-pandemi-tak-bisa-dilakukan-dari-belakang-meja-saja.

Egi Adyatama. “Politikus PDIP Effendi Simbolon Sebut Jokowi Salah Susun Kabinet | tempo.co.” Tempo, February 8, 2020. https://www.tempo.co/politik/politikus-pdip-effendi-simbolon-sebut-jokowi-salah-susun-kabinet-655724.

Fadli, Moh, and Syofyan Hadi. “Kepastian Hukum Perspektif Teoritik.” Nuswantara Media Utama, 2023.

Fleischer, Julia. “Power Resources of Parliamentary Executives: Policy Advice in the UK and Germany.” West European Politics 32, no. 1 (January 2009): 196–214. https://doi.org/10.1080/01402380802509941.

Hayek, F.A. The Constitution of Liberty: The Definitive Edition. Edited by Ronald Hamowy. 1st ed. Routledge, 2020. https://doi.org/10.4324/9781138400047.

Heijden, Jeroen van der, and Graeme Hodge. “Ten Global Trends in Regulation: A Future Outlook.” In The Palgrave Handbook of the Public Servant, edited by Helen Sullivan, Helen Dickinson, and Hayley Henderson, 741–59. Cham: Springer International Publishing, 2021. https://doi.org/10.1007/978-3-030-29980-4_2.

Irwansyah, Irwansyah. “Penelitian Hukum: Pilihan Metode & Praktik Penulisan Artikel.” Yogyakarta: Mirra Buana Media 8 (2020).

Jong, Maarten de, and Alfred Tat-Kei Ho. “Lessons about Integrating Performance with Budgeting in High-Income Countries: An Evolving Exercise.” In Performance Budgeting Reform. Routledge, 2019.

Liu, Christin Nathania. “Kedudukan Kementerian Negara Dalam Sistem Pemerintahan Negara Republik Indonesia.” LEX PRIVATUM 10, no. 5 (August 1, 2022). https://ejournal.unsrat.ac.id/v3/index.php/lexprivatum/article/view/42825.

M. Shofwan Taufiq, Tria Noviantika. “Eksistensi Kementerian Negara Dalam Sistem Presidensil Berdasarkan Undang-Undang Nomor 39 Tahun 2008 Tentang Kementerian Negara.” Muhammadiyah Law Review 5, no. 1 (February 11, 2021): 1. https://doi.org/10.24127/lr.v5i1.1496.

Mahmud Marzuki, Peter. Pengantar Ilmu Hukum. Jakarta: Kencana Prenada Media Group, 2008.

Mardiana, Herda, Muhamad Amirulloh, and Pupung Faisal. “Hak Paten Sebagai Objek Jaminan Fidusia Berdasarkan Peraturan Perundang-Undangan Mengenai Jaminan Fidusia Dan Paten.” Jurnal Cakrawala Hukum 11, no. 2 (2020): 177–86.

Media, Kompas Cyber. “7 Menteri Jokowi yang Dianggap Kontroversi, Siapa Saja Mereka? Halaman all.” KOMPAS.com, October 25, 2019. https://www.kompas.com/tren/read/2019/10/25/095012665/7-menteri-jokowi-yang-dianggap-kontroversi-siapa-saja-mereka.

Mietzner, Marcus. “Authoritarian Innovations in Indonesia: Electoral Narrowing, Identity Politics and Executive Illiberalism.” Democratization 27, no. 6 (August 17, 2020): 1021–36. https://doi.org/10.1080/13510347.2019.1704266.

Mietzner, Marcus, and Jun Honna. “Elite Opposition and Popular Rejection: The Failure of Presidential Term Limit Evasion in Widodo’s Indonesia.” South East Asia Research 31, no. 2 (April 3, 2023): 115–31. https://doi.org/10.1080/0967828X.2023.2236542.

Mohamad, Isti Anjelina, Erman I. Rahim, and Abdul Hamid Tome. “Rekonstruksi Pengisian Jabatan Kementerian Negara Di Indonesisa Melalui Perbandingan Di Negara Lain.” GANEC SWARA 18, no. 2 (June 6, 2024): 624. https://doi.org/10.35327/gara.v18i2.839.

Nabilah Muhammad. “Celios: Kabinet Gemuk Prabowo Berpotensi Boros Anggaran | Databoks,” 2024. https://databoks.katadata.co.id/politik/statistik/6719f5c032e95/celios-kabinet-gemuk-prabowo-berpotensi-boros-anggaran.

Novianti Setuningsih. “Deretan Menteri Jokowi Yang Pernah Lontarkan Pernyataan Kontroversial Halaman All - Kompas.Com.” Accessed May 21, 2025. https://nasional.kompas.com/read/2024/07/04/17312551/deretan-menteri-jokowi-yang-pernah-lontarkan-pernyataan-kontroversial?page=all.

OECD. G20/OECD Principles of Corporate Governance 2015. OECD Publishing, 2015. https://doi.org/10.1787/9789264236882-en.

Remmelink, Jan, and Tristam Pascal Moeliono. Hukum Pidana: Komentar Atas Pasal-Pasal Terpenting Dari Kitab Undang-Undang Hukum Pidana Belanda Dan Padanannya Dalam Kitab Undang-Undang Hukum Pidana Indonesia. Gramedia Pustaka Utama, 2003.

Schaffmeister, D, Nico Keijzer, and E PH. “Sutorius.” Hukum Pidana, 1995, 82–86.

Sudarsa, Agun Gunandjar. “Kementerian Negara Sebuah Pemikiran.” Gagas Bisnis. Jakarta, 19AD.

Warburton, Eve. “Jokowi and the New Developmentalism.” Bulletin of Indonesian Economic Studies 52, no. 3 (September 2016): 297–320. https://doi.org/10.1080/00074918.2016.1249262.

Zuhdi, Achmad, and Ari Ade Kamula. “Legitimasi Hukum Asing Sebagai Pertimbangan Putusan Oleh Mahkamah Konstitusi: Perbandingan Antara Indonesia Dan Afrika Selatan.” Yurispruden: Jurnal Fakultas Hukum Universitas Islam Malang 7, no. 2 (June 20, 2024): 272–96. https://doi.org/10.33474/yur.v7i2.21634.

Downloads

Published

2025-05-22

How to Cite

Akbar, M. J., Uyun, D. A., & Prasetyo, N. D. (2025). Presidential Discretion and Ministerial Inflation: A Normative Critique of the Amendment to Indonesia’s State Ministry Law. Invest Journal of Sharia & Economic Law, 5(1), 137–163. https://doi.org/10.21154/invest.v5i1.10540

Issue

Section

Articles

Categories